In het kader van Open Monumentendag 2018 heb ik meegewerkt aan de teksten voor het programmaboekje. Ik nam hier voornamelijk het religieuze erfgoed voor mijn rekening.
Huize Groeneweg
Er hebben zeker elf kloosters in Gouda gestaan en Huize Groeneweg was aanvankelijk zo’n klooster, hoewel dit gebouwencomplex pas zijn naam kreeg toen het gebruikt werd als bejaardentehuis. Zorg is daarom wel een passende term voor deze plek, want in de 15e eeuw waren het de Cellebroeders die hier hun klooster hadden. Zij verpleegden de zieken en begroeven de overledenen van de pest, maar moesten ondertussen bedelen voor hun levensonderhoud. Geen makkelijk leven, dus het is misschien niet verwonderlijk dat de Cellebroeders van tijd tot tijd zodanig uit de band sprongen, dat de buren erover klaagden.
De kleine vensters en het poortje met korfboog links in de gevel duiden op de kloosterfunctie van dit gebouw. Aan de achterkant bevindt zich de binnenplaats, waar nog een beetje de sfeer van het oude kloostertuin te proeven is. Hier is ook een deel van de kapel te zien, waarin tegenwoordig jongeren wonen. De ouderen zijn veertig jaar geleden verhuisd naar een nieuw complex aan de Baanstraat. Dat was tevens het startsein voor een grondige restauratie van het complex.
Vanuit de tuin is ook de klokkenstoel op het dak van de kapel te zien, die in de tijd van de Latijnse school het begin en het einde van de les aankondigde. Na de Reformatie werd het klooster namelijk een chique onderwijsinstelling. Een goede reden om in 1666 de plechtige ingang met Latijnse tekst, Korintische pilasters en driehoekig timpaan in gebruik te nemen, wat meteen een mooie verwijzing was naar de klassieke oudheid.
Dat geldt ook voor de voorstelling van de Griekse godin Diana op de schoorsteenmantel in de kamer met het goudleren behang. Deze kamer werd in de 18e eeuw op deze manier ingericht en heeft de tand des tijds – en de restauratie – doorstaan. Was het eerst het domein van de rector, later werd het vergaderruimte voor de regenten van de Werkinrichting tot Wering der Bedelarij.
Halverwege de 19e eeuw was de armoede in Gouda zodanig groot geworden, dat men met deze werkinrichting de zorg voor armoede op zich nam. Met eenvoudig werk werden honderden armen beziggehouden en verdienden zij een beetje loon in plaats van te bedelen. Uiteindelijk werden armste ouderen hier permanent gehuisvest en kreeg het tehuis de naam Huize Groeneweg.