Voor de serie Blokboek Geschiedenis van Educatieve Uitgeverij Kinheim heb ik de teksten herschreven, waarbij de kenmerkende aspecten het uitgangspunt waren.
Humanisten
De kerk bepaalde in die tijd nog steeds het leven van de meeste mensen. Als je anders dacht dan de kerk, werd je al snel een ketter genoemd. Want alles wat in de bijbel stond was waar, zei men dan. Sommige priesters of monniken begonnen zich te verdiepen in de verschillende teksten van de bijbel. Zij ontdekten dat in de loop van de tijd de bijbel niet altijd goed overgeschreven was. Om precies te weten wat er stond, moest men op zoek naar de originele Griekse en Romeinse teksten. De mensen die dit onderzoek deden werden Humanisten genoemd. Zij trokken door heel Europa rond, op zoek naar Griekse en Hebreeuwse bronnen. Om ze te kunnen lezen moest men Grieks en Hebreeuws leren. Hebreeuws was de taal van de joden. Ook bestudeerden zij Latijnse bronnen, om de Romeinse tijd beter te begrijpen.
Erasmus was zo’n humanist en werd later één van de geleerdste mensen van Europa genoemd. Hij bestudeerde oude teksten, gaf taalles op universiteit van Leuven en adviseerde keizer Karel V over staatszaken. Doordat hij wist dat de kerk niet altijd de waarheid vertelde, schreef hij het boekje Lof der Zotheid. Hierin liet hij zien dat mensen goedgelovig waren en dat de kerk hen van alles kon wijsmaken. Hij vond dat mensen zelf moesten nadenken en dat men andere meningen moest respecteren.
Maarten Luther
Een Duitse monnik, Maarten Luther, ging een stap verder. Hij zag dat de paus de gelovigen voor de gek hield en wilde kerk hervormen. De paus in Rome had namelijk geld nodig voor de bouw van de nieuw Sint Pieter kathedraal. Om aan geld te komen, verkocht hij zogenaamde aflaten waarin stond dat men sowieso in de hemel zou komen. Omdat de meeste mensen doodsbang waren om in de hel terecht te komen, kochten ze graag deze brieven.
Luther vond dat gelovigen niet meer naar de paus hoefden te luisteren. Ze moesten vooral goed lezen wat er in de bijbel stond. Maar omdat de meeste mensen geen Latijn, Grieks of Hebreeuws kenden, besloot hij een Duitse vertaling te maken. Zo kon iedereen de bijbel zelf lezen en beslissen wat goed of kwaad was.
Protest
Paus Leo X, maar ook Karel V en andere vorsten, waren niet blij met Maarten Luther. Door zijn woorden, respecteerde men niet meer het gezag van de kerk. Mensen begonnen tegen de katholieke kerk te protesteren. Het was nooit de bedoeling van Luther geweest, maar er werden nieuwe kerken gesticht en men noemde zichzelf protestanten.
Karel V was zelf diep gelovig en hoewel hij wist dat Luther gelijk had, verbood hij de protestantse kerken. Voor hem was het belangrijker dat iedereen bij katholieke kerk hoorden. Als je dus naar de protestante kerk ging, kon je vervolgd worden. Dit betekende vaak dat je op de brandstapel eindigde.
Toch kreeg de protestantse kerk steeds meer aanhangers. Andere hervormers als Calvijn en Zwingli begonnen na te denken over hoe men als protestant moest geloven. Vooral in ons land kreeg Calvijn veel aanhangers.